حسين علیه السلام چراغ هدایت وکشتی نجات امت

 بنام خدا

به درستي که زندگي و عملکرد رسول خداصلي الله عليه وآله براي شما اسوه و سرمشق نيکويي است، با توجه به مفهوم واژه اسوه، منظور آيه اين خواهد بود که اگر مي خواهيد در مسير صراط مستقيم قرار گيريد، به رسول خداصلي الله عليه وآله اقتدا کنيد و از رفتار و کردار او پيروي و تبعيت کنيد. البته، قرآن بلافاصله اين هشدار را نيز مطرح مي سازد که تنها کساني مي توانند پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله را الگو و سرمشق خود قرار دهند که به خدا و روز رستاخيز اعتقاد داشته باشند و هرگز در لحظات زندگي خويش از ياد خدا غافل نگردند.
با توجه به آنچه گذشت، در شرايط کنوني - که استکبار جهاني و ايادي جيره خوار آن با تمام قوا ارزش هاي اصيل اخلاقي و اعتقادي مسلمانان و بلکه همه مکاتب الهي را مورد تهاجم قرار مي دهند و کوشش مي کنند تا از طريق به فراموشي سپردن اين گنجينه هاي عظيم تمدن بشري راه را براي چپاول همه جانبه خود هموار سازند - يکي از مؤثرترين شيوه هاي مقابله با اين حملات ناجوانمردانه، آن است که براي نسلي که از همه بيش تر در معرض نوک تيز تهاجم دشمن قرار دارد. از ميان شخصيت هاي برجسته اسلامي که عملکرد و رفتار و اخلاق ايشان آيينه تمام نماي فرهنگ اصيل اسلامي است; کساني به عنوان سرمشق و اسوه معرفي شوند تا از طريق اقتدا به ايشان با ترفندهاي دشمنان کمالات و ارزش هاي معنوي به بهترين وجه مقابله گردد.
در اين راستا، توجه به حفظ سلامت فکري و اعتقادي قشر بانوان از اهميت و ضرورت بيش تري برخوردار است; چرا که همواره در طول تاريخ خطرناک ترين نقشه هاي دشمنان از طريق نفوذ و ايجاد تغيير در نوع تفکر و بينش اين قشر از جامعه عملي شده است.
به علاوه، حفظ سلامت بينش و ديدگاه هاي ارزشي بانوان هر جامعه اي به لحاظ نقش بسيار مهمي که در تربيت نسل جديد دارد، تضمين کننده سلامت فکري و فرهنگي ساير اقشار نيز محسوب مي شود.
يکي از چهره هاي برجسته جهان اسلام، به دليل برخورداري از ويژگي هاي منحصر به فرد در تمام زمينه ها مي تواند يک الگو به تمام معني در همه اعصار مطرح شود، حضرت زينب عليها السلام است.همان گونه که اين بانوي گران قدر در يکي از حساس ترين برهه هاي تاريخ اسلام، از طريق تدبير و فداکاري و شهامت وانست خطري را که متوجه کيان اسلام بود، برطرف سازد. امروز نيز بانوان جامعه اسلامي مي توانند از طريق اقتدا به سيره و عملکرد و فضايل شيرزن کربلا حضرت زينب کبري عليها السلام همه دسيسه هاي ناجوان مردانه استکبار جهاني را خنثي نمايند.اين نوشتار، که با هدف گرامي داشت سال روز ميلاد عقيله بني هاشم به نگارش درآمده، مي کوشد تا پس از مروري کوتاه به وقايع زندگي آن حضرت، اشاره اي نيز به برخي از کمالات و فضايل والاي ايشان گردد.
سرگذشت زينب عليها السلام
بنا به قول مشهور، حضرت زينب عليها السلام سومين فرزند فاطمه زهراعليها السلام در روز پنجم جمادي الاول سال پنجم يا ششم هجري چشم به جهان گشودند. در اين زمان، پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله در خارج از مدينه بودند. اميرالمؤمنين عليه السلام نام گذاري اين کودک را به تاخير انداختند تا رسول خداصلي الله عليه وآله به مدينه برگشتند. آن حضرت به فرمان الهي نام اين مولود مبارک را زينب گذاشتند و توصيه فرمودند که اين طفل را همواره گرامي بداريد; چون او شبيه جده اش خديجه کبري عليها السلام است. يعني همان گونه که حضرت خديجه عليها السلام در آغاز بعثت با شجاعت و فداکاري متحمل زحمات زيادي شد تا نهال نورسته اسلام حفظ و بارور شود، حضرت زينب عليها السلام نيز با صبر و ايثار و تحمل سخت ترين فشارها از به خطر افتادن اساس اسلام جلوگيري به عمل مي آورند. در توصيف آن حضرت مي گويند: حضرت در وقار شخصيت چون جده اش حضرت خديجه عليها السلام و در عفاف و عصمت همانند مادرش زهراعليها السلام بودند.
زينب کبري تا حدود پنج يا شش سالگي، تحت اشراف شخص پيامبراکرم صلي الله عليه وآله و در آغوش مادر بزرگوارش حضرت زهراعليها السلام پرورش يافت و از اين پس، مسؤوليت تربيت و پرورش او به عهده علي عليه السلام گذارده شد. تا اين که در سال هفدهم هجري به همسري پسرعمويش، عبدالله بن جعفر درآمد. آن گاه که مردم با اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب عليه السلام بيعت کردند، حضرت براي ياري پدر از مدينه به کوفه رفت و در مدت پنج سال دوران سخت حکومت علي عليه السلام، همواره يار و تسکين بخش غم هاي پدر بودند و زنان کوفه را آموزش مي دادند... چون علي عليه السلام در محراب عبادت با شمشير ابن ملجم مرادي ضربت خوردند، پرستاري آن حضرت را برعهده گرفتند و به دنبال شهادت اميرالمؤمنين عليه السلام و هنگام نوبت مامت برادر بزرگشان امام حسن عليه السلام در کنار برادر قرار گرفتند و آن گاه که امام حسن عليه السلام از کوفه به مدينه برگشتند، به همراه ايشان حضرت زينب عليها السلام نيز به مدينه آمدند. وقتي که در سال پنجاه هجري معاويه حضرت امام حسن عليه السلام را مسموم کرد باز غم خواري و پرستاري برادر با زينب بود و پس از شهادت امام حسن عليه السلام در خدمت امام حسين عليه السلام بودند و زماني که در سال شصت هجري امام حسين عليه السلام عازم مکه شدند، به همراه آن حضرت از مدينه خارج شدند و از آن لحظه به بعد تا روز عاشورا در خدمت به قيام اباعبدالله عليه السلام تلاش مي کردند و لحظه اي از آن حضرت جدا نشدند. نقل مي کنند در جريان حرکت به سوي عراق ابن عباس به امام حسين عليه السلام گفت اگر ناگزير بايد به اين سفر برويد، حداقل اين زنان و بچه ها را با خود نبريد.
در اين لحظه، حضرت زينب عليها السلام خطاب به ابن عباس فرمودند:... سوگند به خدا از حسين جدا نخواهم شد، همراه او خواهم بود با او زندگي کرده و با او مي ميرم. (1)
در روز عاشورا با ايثار چند برادر و فرزند و برادرزاده و... فداکاري در راه خدا را به حدي رساند که حتي ملکوتيان را به تعجب واداشت و از عصر عاشوراي سال شصت هجري به بعد رسالت پيام رساني خون شهيدان و سرپرستي و رهبري اسيران نهضت عاشورا را برعهده گرفت و لحظه اي از حمايت امام زين العابدين عليه السلام غافل نگشت و بارها در اين سفر خوف ناک جان آن حضرت را از خطراتي که او را تهديد مي کرد نجات بخشيد. حضرت زينب با ايراد خطبه هاي آتشين پايه کاخ هاي ستم بني اميه را به لرزه درآورد و در يک کلام، با اين کار همه تبليغات و نقشه هاي دشمنان را خنثي و نفاق منافقان را رسوا و غفلت غافلان را برطرف ساخت. اگر تلاش بي نظير و فداکاري کامل زينب نبود، به يقين جريان کربلا را بني اميه يا به فراموشي مي سپردند يا از مسير حيات بخش خود منحرف مي کردند و به قول شاعر:
سر ني در نينوا مي ماند اگر زينب نبود
کربلا در کربلا مي ماند اگر زينب نبود
چهره سرخ حقيقت بعد از آن طوفان رنگ
پشت ابري از ريا مي ماند اگر زينب نبود
در عبور از بستر تاريخ سيل انقلاب
پشت کوه فتنه ها مي ماند اگر زينب نبود (2)
آن حضرت سرانجام، پس از انجام کامل اين رسالت سنگين يک سال و نيم پس از جريان عاشورا در رجب سال شصت و دو هجري با کوله باري از غم و اندوه چشم از جهان فرو بست.
فضايل و اوصاف زينب عليها السلام
حضرت زينب عليها السلام به اعتراف همه تاريخ نويسان، آراسته به همه فضايل و خصلت هاي والاي اخلاقي و الهي بودند و در سايه اين کمالات به مرتبه اي از منزلت انساني دست يافتند که شايستگي محرم راز الهي و امين ودايع امامت و ولايت بودن را حداقل در بخشي از عمر شريفشان به خود اختصاص دادند. (3) حضرت اين را به برکت عنايات خاص الهي و پاکي سرشت و نحوه تربيت و پرورش در دامن پيامبرصلي الله عليه وآله و فاطمه عليها السلام و اميرالمؤمنين عليه السلام و تلاش هايي که در راستاي کسب سجاياي اخلاقي و به جاي آوردن عبادات و فرامين الهي انجام داده بود به دست آورد. القابي که براي آن حضرت نقل شده است به گوشه هايي از عظمت شخصيت اين بزرگ بانوي اسلام دلالت دارند. از جمله: عالمه غير معلمه، نائبه الزهراء، عقيله النساء، الکامله، وليدة الفصاحة، صديقة الصغري، معصومة الصغري، صابرة محتسبه، بطلة کربلا، سليلة الزهراء، امينة الله، محدثه، ناموس کبريا، قرة عين مرتضي، عقيلة بني هاشم، محبوبة المصطفي، زاهده، عابده، نابغة الزهرا، سر ابيها و...
همان گونه که بيان شد، تک تک اين لقب ها به گوشه کوچکي از فضيلت ها و اوصاف برجسته آن حضرت دلالت دارند، به عنوان نمونه، درباره برخي از اين اوصاف و کمالات توضيح مختصري در اين قسمت ارائه مي گردد:
1. خداشناسي و عرفان: بي شک همه کمالات آن حضرت در کل، علاوه بر بيان ابعاد مختلف شخصيت بي نظير اين بانوي بزرگوار، به درجه بالاي عرفان و خداشناسي او دلالت دارد. اگر مرتبه توحيدش قريب به مرتبه توحيد حضرات معصومان نبود، هرگز نمي توانست سکان دار طوفان کربلا باشد.
هنوز کودکي بيش نبود که از پدر بزرگوارش علي عليه السلام سؤال کرد: آيا مرا دوست داري؟ حضرت فرمودند: بله دخترم; فرزندان ما پاره هاي جگرهاي ما محسوب مي شوند. آن گاه زينب عليها السلام عرض کرد: محبت و خدا دوستي با حب فرزندان در قلب مؤمن چگونه جمع مي گردد؟ اگر گريزي از اين دو امر نيست، بايد گفت: دوستي محض از آن خدا و مهرورزي براي فرزندان است. با اين بيان، دختر زهراعليها السلام کمال معرفت خود را در توحيد خالص به نمايش گذاشت.
در همان دوران کودکي حضرت زينب عليها السلام، پدر بزرگوارشان به او فرمودند: دخترم! بگو: يک زينب گفت: يک. آن گاه علي عليه السلام فرمودند بگو: دو. در اين لحظه حضرت زينب سکوت کردند. چون سکوت ايشان طول کشيد علي عليه السلام فرمودند: دخترم! چرا سکوت کردي؟ عرض کرد: پدر جان با زباني که
گفته ام يک، توان دو گفتن را ندارم. اميرمؤمنان علي عليه السلام از اين پاسخ بسيار عميق دخترشان خيلي خوشحال شدند و او را که در اين حال طفلي بيش نبودند، مورد تفقد و محبت قرار دادند. (4)
2. علم و دانش: براي شناخت مقام علمي حضرت زينب عليها السلام مي توان به امور زيادي پي برد که از جمله آن هاست:
- خطبه هاي بسيار بلند و پرمحتوايي که از آن بانوي گرامي به جاي مانده است.
- به شهادت همه تاريخ نويسان در کوفه، کلاس هاي تفسير و آموزش قرآن داشتند و زن هاي کوفه را با قرآن و احکام اسلامي آشنا مي ساختند.
- راويان بزرگي چون عبدالله بن عباس از او روايت هاي زيادي را نقل مي کند که از جمله اين روايات است خطبه تاريخي حضرت زهراعليها السلام، اين در حالي است که زينب در زمان خوانده شدن اين خطبه پنج يا شش سال بيش تر نداشتند و ابن عباس با اين عبارت از آن حضرت در رواياتي که از او نقل مي کند، ياد کرده است: «حدثني عقيلتنا زينب (5) «بانوي فهيم و انديشمند ما زينب بر من چنين روايت کردند.» و برخي از او با تعبير حبر و بحر يعني سرشار از علم و درياي علم ياد مي کنند. حتي زماني که در مجلس يزيد آن خطبه آتشين را بيان کردند، يزيد درباره اش گفت: اينان خانداني هستند که فصاحت و دانش و معرفت را از پيامبر به ارث برده اند و آن را با شير مادر نوشيده اند. (6) و از شيخ صدوق روايت شده است که زينب به جهت علم و دانش زيادي که داشتند، از سوي امام حسين عليه السلام نيابت خاص داشت و مردم در مسائل شرعي (حلال و حرام) به ايشان رجوع مي کردند. در يک مورد نقل شده است روزي امام حسن و امام حسين عليهما السلام درباره بعضي از سخنان پيامبر اکرم صلي الله عليه وآله با هم گفت وگو مي کردند، حضرت زينب عليها السلام وارد شدند و در بحث ايشان شرکت کردند و مساله را با تمام صوري که داشت با تفصيل تمام تبيين فرمودند. حضرت امام حسن عليه السلام وقتي اين توانايي فوق العاده خواهر را ديدند، خطاب به او فرمودند: «انک حقا من شجرة النبوة و من معدن الرسالة...» (7) به راستي که تو از درخت نبوت و معدن رسالت هستي.
3. عبادت و بندگي: گرچه سراسر زندگي حضرت زينب عليها السلام براي حفظ و احياي معارف اسلامي سپري شد، که همه آن ها با هدف اطاعت از اوامر الهي انجام مي گرفت اما آن حضرت در عبادت به معني خاص نيز از موقعيت برجسته اي برخوردار بودند. در سخت ترين شرايط نيز به طور کامل به انجام وظايف عبادي اهتمام مي ورزيدند.
حضرت سجادعليه السلام مي فرمايند:عمه ام زينب در جريان حادثه کربلا با آن همه مشکلات حتي در شب عاشورا و شب يازدهم محرم نيز نماز شب را ترک نکردند. (8) امام حسين عليه السلام به اندازه اي به خلوص و بندگي زينب اعتقاد داشتند که هنگام وداع خطاب به او فرمودند: يا اختاه لا تنسيني عند نافلة الليل. (9) خواهرم مرا در نماز شب خود فراموش مکن.
باز امام سجادعليه السلام مي فرمايند: عمه ام زينب در طول راه کوفه و شام، همواره نماز شب را به پا مي داشت. در برخي از منازل بين راه مي ديدم که او از فرط خستگي و رنجوري ناشي از آزار دشمن، نمازهايش را در حال نشسته مي خواند. (10)
همه اين وقايع به خوبي از اهتمام کامل حضرت زينب به عبادات خبر مي دهد و درست به دليل برخورداري از اين ويژگي بوده است که يکي از القاب آن حضرت «عابده آل علي عليه السلام » انتخاب شده است.
4. شجاعت و شهامت: برخورد حضرت زينب عليها السلام در برابر دشمنان بسيار اعجاب انگيز است. وي با ستمگران با تمام وجود به مبارزه برخاست در حالي که آنان در اوج عظمت و اقتدار بودند. خطبه بي نظيري را در حضور دژخيمان ايراد نمود و جاعت بي مانندي را از خود به نمايش گذاشت.
يکي از نويسندگان در آن باره مي نويسد: برخورد و عکس العمل زينب در برابر دشمنان بسيار اعجاب انگيز است آنان در حالي که در اوج قدرت بودند، به تندي برخورد کرد. زينب شيرزني از خاندان بني هاشم است، آن چنان با صداي بلند ندا سرداد که کاخ سلطنت امويان ستمگر و غاصب از جاي کنده شد و در مجلس يزيد سفاک سخنراني مهمي انجام داد که او و اطرافيانش را مفتضح نمود. (11)
5. حجاب و عفاف: زينب کبري عليها السلام در رعايت عفاف همانند مادر بزرگوارشان بي بديل هستند. مرحوم علامه مامقاني مي نويسند: زينب در حجاب و عفاف يگانه است احدي از مردان در زمان پدرش و برادرانش تا روز عاشورا او را نديده بودند. (12)
فردي به نام يحيي مازني مي گويد: من در مدينه مدت زيادي در همسايگي حضرت علي عليه السلام به سر مي بردم، اما در اين مدت به خدا قسم هرگز زينب را نديدم و حتي صداي او را هم نشنيدم. (13)
آن حضرت نه تنها در حالت عادي بلکه در بحراني ترين لحظات زندگي خود به مساله حجاب و عفاف اهتمام کامل داشتند. فردي روايت مي کند: «وقتي اسراي کربلا را وارد کوفه مي کردند امام سجاد را ديدم که بر شتري بدون روپوش سوار کرده اند ... در اين هنگام بانويي را ديدم که بر شتر برهنه اي سوار است سؤال کردم که او کيست؟ جواب دادند: او زينب کبري است. اين بانو خطاب به مردم کوفه مي گفت: اي مردم چشم هاي خود را از ما بپوشانيد آيا از خدا و رسولش شرم نمي کنيد به حرم و خاندان پيامبرخداصلي الله عليه وآله در حالي که پوشش و حجاب مناسبي ندارند نگاه مي کنيد. (14)
نقل کرده اند پس از حادثه کربلا هر وقت که از شام و کوفه صحبت مي شد، حضرت زينب چون به ياد ان ايام، که بدون پوشش مناسب خاندان پيامبر را از کوچه هاي اين دو شهر عبور داده بودند، به شدت متاثر مي شدند.
6. گذشت و ايثار: روزي علي عليه السلام مستمندي را به خانه آوردند تا از او پذيرايي کنند. وقتي از حضرت فاطمه عليها السلام پرسيدند آيا در خانه چيزي هست که با آن از مهمان عزيزمان پذيرايي کنيم؟ آن حضرت فرمودند: به غير از مختصر غذايي که براي زينب کنار گذاشته ام، چيزي وجود ندارد. در اين لحظه که حضرت زينب عليها السلام چهار سال بيش تر نداشتند، خطاب به مادر فرمودند: مادر جان غذاي مرا به مهمان بدهيد. (15)
اوج ايثار و فداکاري و گذشت دختر علي عليه السلام در روز عاشورا به نمايش گذاشته مي شود. نقل مي کنند: صبح روز عاشورا در حالي که دو فرزند خود محمد و عون را به همراه داشت، خدمت امام حسين عليه السلام رسيد. عرض کرد: جدم ابراهيم خليل قرباني خدا را به جاي قرباني شدن اسماعيل از خداوند جليل پذيرفت. برادر جان تو نيز امروز اين دو قرباني مرا بپذير و اگر دستور جهاد از بانوان برداشته نمي شد، هزار بار جان خود را در راه محبوب فدا مي کردم و هر ساعت خواستار هزار بار شهادت مي شدم. (16)آن گاه فرمود: دوست دارم فرزندانم جلوتر از برادرزادگانم به ميدان بروند. و وقتي که اين دو نوگل زينب، پس از پيکار با دشمن به درجه رفيع شهادت در رکاب امام حسين عليه السلام نايل آمدند و پيکرهاي غرق به خون آنان را به کنارخيمه ها آوردند، همه زنان از خيمه ها بيرون آمدند اما زينب کبري عليها السلام براي اين که مبادا اباعبدالله عليه السلام خجالت زده شوند، از خيمه خود بيرون نيامدند. (17)
در لحظات پاياني ظهر عاشورا وقتي بالاي سر پيکر خونين برادر و مقتداي خود امام حسين عليه السلام آمدند، با اين جمله: پروردگارا اين هديه و قرباني را از اهل بيت پيامبرصلي الله عليه وآله قبول فرما، نهايت اخلاص و فداکاري خود را به جهانيان اعلام کردند...علاوه بر اين اوصاف، زينب کبري عليها السلام در صبر و بردباري ،زهد و تقوا، اخلاص و مديريت و تدبير و فصاحت و بلاغت و... بي نظير بودند.
بي تديد در شرايط سخت کنوني اگر بانوان جوامع اسلامي سيره عملي و اوصاف اخلاقي شيرزن کربلا را الگو و اسوه خود قرار دهند، هيچ يک از نقشه ها و ترفندهاي دشمنان ارزش هاي اسلامي و انساني به نتيجه نخواهد رسيد، و روز به روز به جاي افول ارزش ها و فضايل شاهد شکوفايي هر چه بيش تر آن ها خواهيم بود و بي شک در صورت تحقق چنين مهمي زمينه سعادت دنيا و آخرت براي مسلمانان مهيا خواهد شد.
پي نوشت ها:
1. خصائص الزينبيه، ص 283
2. قسمتي از شعر زخمي ترين فرياد، سروده قادر طهماسبي (فريد)
3. امام حسين عليه السلام در آخرين ساعات زندگي خود امانات الهي را به زينب عليها السلام سپرده و حمايت و حفاظت از حضرت سجادعليه السلام را به ايشان سفارش مي کنند و امام سجادعليه السلام نيز در بيان احکام و برخي مسايل ولايت يابت خاصه به او داده بودند.
4. خصائص الزينبيه، ص 309
5. سفينة البحار، ج 1، ص 558
6. بحارالانوار، ج 45، ص 137
7. السيدة زينب، محمود شرقادي، ص 98
8. زينب کبري، فريادي بر اعصار، ص 23
9و10. زينب کبري، ص 62 / ص 63
11. مرقد العقيله زينب، ص 21
12. تنقيح المفال، ج 3، ص 79
13. زينب کبري، ص 22،
14- مقتل مقرم، ص 371
15. رياحين الشريعه، ج 3، ص 64
16. الطرز المذهب، ص 74
17. منتخب التاريخ، ص 275
به نقل ازحوزه نت  www.zeynaby.com